موسیقی ملی ایران
گذری بر موسیقی فاخر ایرانی و دماوند موسیقی ایران استاد محمدرضا شجریان
| ||||||
|
داریوش صفوت (زادهٔ ۷ آذر ۱۳۰۷ در شیراز – درگذشتهٔ ۲۶ فروردین ۱۳۹۲ در کرج)، از اساتید موسیقی سنتی ایرانی بود. وی نوازنده سنتور و سهتار و از شاگردان حبیب سماعی، ابوالحسن صبا و حاج آقا محمد ایرانی مجرد بودهاست. او از جمله بنیانگذاران مرکز حفظ و اشاعه موسیقی در سال ۱۳۴۷ است. داریوش صفوت در سال ۱۳۰۷ در شیراز متولد گردید. وی فرزند ارشد علیاصغر صفوت پسر ارشد میرزا آقاخان صفوتالمُلک تنها پسر میرزا مهدی (محمدعلی) حکیم الهی فرزند میرزا عبدالله اشکی آقاسیباشی پسر میرزا محمدعلی نوهٔ میرزا مهدی استرآبادی وزیرنادرشاه افشار بود. نسب میرزا مهدی استرآبادی هم بر اساس شجرهنامه خانوادگی به خواجه نصیر طوسی میرسید. در این خانواده آموزش موسیقی به طور موروثی صورت میگرفت.[۳] برادر کوچکتر او یوسف صفوت نخستین قهرمان و نخستین استاد ملی شطرنجایران بود. وی تعلیم سهتار را نزد پدر (علیاصغر صفوت) آغاز کرد و به دلیل حشر و نشر پدرش با اهالی هنر، از جمله حبیب سماعی در ۱۶ سالگی (سال ۱۳۲۳) نزد وی رفت و سنتور را نزدش آموخت. از سال ۱۳۲۶ تا سال ۱۳۳۶ به تکمیل نوازندگی سهتار و سنتور نزدابوالحسن صبا اقدام نمود به نحوی که بعدها صبا در جایی از وی به عنوان یکی از بهترین شاگردان خود یاد کرد که درکی دقیق و ظریف از موسیقی ایرانی دارند. در سال ۱۳۳۲ به اخذ درجه لیسانس حقوق از دانشکده حقوق دانشگاه تهران نائل آمد. در اواخر سال ۱۳۳۹ برای تدریس در مرکز مطالعات موسیقی شرقی در انستیتو موسیقیشناسی سوربن به فرانسه رفت. در اولین بازگشتش به ایران در سال ۱۳۴۲، ازدواج نمود و برای تکمیل تحصیلات و تحقیقاتش مجدداً به فرانسه بازگشت. در سال ۱۳۴۴ از دانشکده حقوق دانشگاه پاریس، دکترا در حقوق بینالملل گرفت و در همین سال به ایران بازگشت. و از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۸ به تحقیق در ردیف موسیقی سنتی ایران و تکمیل سهتار در محضر حاج آقا محمد ایرانی مجرد اشتغال ورزید. تدریس موسیقیوی از سال ۱۳۳۸ به تدریس در زمینههای نوازندگی سنتور و سهتار، ردیف موسیقی ایرانی، آکوستیک موسیقی، تاریخ موسیقی ایران، شناخت موسیقی، آشنائی با موسیقی شرقی، فلسفه موسیقی ایرانی، تجزیه و تحلیل موسیقی ایرانی، موسیقی و اسلام، بررسی رسالات کهن موسیقی ایران و... در مراکز زیر پرداخت:
بسیاری از اساتید فعلی موسیقی از آموزشهای وی بهرهمند شدهاند. مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایرانداریوش صفوت در سال ۱۳۴۷ مرکز حفظ و اشاعه موسیقی ایران وابسته به سازمان رادیو تلویزیون وقت را بنیان نهاد و تا سال ۱۳۵۹ مدیریت آن را بر عهده داشت. این مرکز در گسترش موسیقی اصیل ایران و پرورش موسیقیدانان جوان سهم بهسزائی داشتهاست. وی همچنین کنسرتهای متعددی را در اقصی نقاط جهان اجرا نمودهاست. عضویتها و نشانها
شاگردان سرشناساظهارات دیگرانحاج آقا محمد ایرانی مجرد، هنگام نوازندگی داریوش صفوت نمیتوانست سکوت کند، و تحسین بیاختیار بر لبانش جاری میشد. البته او برای تحسین دکتر صفوت به اینجا توقف نکرده و گفته بود: من اگر فرزندی داشتم بیشتر از صفوت دوستش نداشتم. خانم سودابه فضایلی در مقالهای که به مناسبت هشتادسالگی دکتر صفوت به چاپ رسیده بود، او را «حکیم موسیقی» نام نهاد. پرویز مشکاتیان: «من به عنوان کسی که سالها در محضر استاد داریوش صفوت به تلمذ نشستهام، بیهیچ گمانی بر آنم که ایشان از برگزیدگان خداوند هستند. از شهر جاناناند و از تبار راستینان این سرزمین، بیهیچ اغراقی... او همیشه صحبت از جایگاه معنوی هنرمند، اخلاق هنرمند و واصل شدن به مبدأ و مأخر و مرکز زیباییها، به طریق اولی چشمپوشی از مادیات و ملموسات دنیا میکرد». (بانی فیلم، ۱۰ آذر ۸۲ صفحه ۹) جلال ذوالفنون: «دکتر صفوت شخصیتی است مرکب از دانش و هنر و اخلاق، همراه با قلبی آکنده از عشق و ایمان به موسیقی ایرانی که مدام در طپش است». (بانی فیلم، ۱۰ آذر ۸۲ صفحه ۹) مهدی آذرسینا: «دکتر صفوت اندیشمندی است که در اثر سالها ریاضت و تعمق برای درک زیربنا و اصول موسیقی دستگاهی ایران، به جایگاهی پرقدر و بالا دست یافت... در تمام رشتههای موسیقی کسانی تربیت شدند که بعدها زمام اشاعهٔ موسیقی نوین ایران را به عهده گرفتند... و این همه اتفاق نمیافتاد، مگر به همت جناب استاد داریوش صفوت». (بانی فیلم، ۱۰ آذر ۸۲ صفحه ۹) داوود گنجهای: «من از دکتر صفوت مطالب اخلاقی بسیاری آموختهام، وی مرتب برای ما از اخلاق و دوستیهای عارفانه میگفت». (بانی فیلم، ۱۰ آذر ۸۲ صفحه ۹) مجید کیانی: «مهمترین نکتهای که در آموزشهای ایشان رعایت میشد، اهمیت دادن به معنویت در هنر موسیقی بود، تا ما جوانهای قدیم را به این سو بکشاند، که برای حفظ موسیقی ایرانی، اخلاق از همه مهمتر است. تا این هنر بتواند جایگاه معنوی خودش را بیابد». (بانی فیلم، ۱۰ آذر ۸۲ صفحه ۹) آثاردكتر داریوش صفوت بار انتقادهای دوستانش را مبنی بر كمالگرا بودن و دقت وسواسگونه داشتن تحمل كرده، ولی پایش را حتی اندكی پائینتر از سطح كیفیای كه مد نظرش بود، نگذاشته است. او بارها و بارها هنگام صحبت در مورد تاریخ موسیقی معاصر ایران گفته است كه عامل اصلی نزولِ ناگزیرِ كیفیت در هنر موسیقی ایرانی در صد سال اخیر، اختراع رادیو و در پی آن تلویزیون بوده است. چرا كه بعد از تأسیس رادیو بود، كه افزایش كمیت به شكل بیمارگونه به جان هنرمندان افتاد و مانند موریانهای درخت كیفیت و اثر موسیقی ایرانی را خورد. كنسرتهای آموزشی بخشی از فعالیتهای پژوهشی و تحقیقی دكتر صفوت به شمار میروند، مخصوصاً زمانی كه در اروپا به تحصیل و تحقیق مشغول بوده است. از آنجا كه ذكر رئوس تمام مطالب از حوصلهی این مقام خارج و همچنین دسترسی به تمامی آنها (اگر نگوییم ناممكن) دشوار است، لذا تنها به ذكر عناوین مشهور فعالیتهای ایشان بسنده میكنیم.
بداهه نوازی دکتر صفوت در ماهور بداهه نوازی داریوش صفوت و جمشید شمیرانی در چهارگاه
نظرات شما عزیزان: برچسبها: |
|